Zarys dziejów PWT
Początek kształcenia teologicznego we Wrocławiu sięga roku 1565, kiedy to powstało, jako jedno z pierwszych w Kościele, Seminarium Duchowne. Miało ono, zgodnie ze wskazaniami Soboru Trydenckiego, przygotować kandydatów do kapłaństwa pod względem ascetycznym, duszpasterskim, ale także intelektualnym. 15 listopada 1702 r. cesarz Leopold I powołał, za domniemaną zgodą Stolicy Apostolskiej, Akademię Leopoldyńską składającą się z dwóch wydziałów – teologii i filozofii. Prowadzenie uczelni powierzono jezuitom. W 1811 r. połączono Akademię Leopoldyńską z działającym od 1506 r. we Frankfurcie nad Odrą protestanckim Uniwersytetem Viadrina. Od tego czasu na Uniwersytecie Wrocławskim funkcjonowały wydziały: teologii katolickiej, teologii protestanckiej, filozofii, prawa i medycyny. Od roku 1816 wydział teologii katolickiej mógł nadawać tytuły licencjatu i doktoratu. Studentami wydziału byli alumni wrocławskiego seminarium.
Sytuacja zmieniła się po drugiej wojnie światowej, kiedy to akademicka teologia, nie mogąc pozostać w strukturze odrodzonego Uniwersytetu, znalazła swoje schronienie najpierw w murach Wyższego Seminarium Duchownego, a potem na Papieskim Wydziale Teologicznym we Wrocławiu. Dzięki zabiegom abp. Bolesława Kominka i bp. Pawła Latuska 28 lutego 1964 r. watykańska Kongregacja do Spraw Seminariów i Uniwersytetów uznała studia filozoficzno-teologiczne prowadzone w seminarium duchownym za podstawę do utworzenia we Wrocławiu Akademickiego Studium Teologii, przyznając prawo nadawania stopni akademickich bakalaureatu i licencjatu. 28 lutego 1968 r. Stolica Apostolska uznała Akademickie Studium Teologii przy Seminarium Duchownym za prawną kontynuację przedwojennego Wydziału Teologii Katolickiej Uniwersytetu Wrocławskiego. 2 czerwca 1974 r. Ojciec św. Paweł VI oficjalnie przyznał Wydziałowi Teologicznemu miano Papieski i od tej pory pełna nazwa wrocławskiej uczelni brzmi: Papieski Wydział Teologiczny we Wrocławiu (Pontificia Facultas Theologica Wratislaviensis). Wydział zyskał także prawo nadawania doktoratu z teologii. Od 2001 r. uczelnia należy do Konferencji Rektorów Akademickich Szkół Polskich (uchwała Nr 47/II Konferencji z 6 czerwca 2001 r.) i posiada wystawiony przez nią certyfikat potwierdzający jakość kształcenia akademickiego. 6 sierpnia 2009 r. Prefekt Kongregacji Edukacji Katolickiej kard. Zenon Grocholewski podpisał nowy Statut Papieskiego Wydziału Teologicznego we Wrocławiu.
Obecna działalność PWT
Papieski Wydział Teologiczny we Wrocławiu jest kościelną szkołą wyższą, posiadającą osobowość prawną. Podstawę prawną działalności Papieskiego Wydziału Teologicznego stanowi Deklaracja Kongregacji Pro Institutione Catholica z 22 lutego 1968 r. (Nr protokołu 514/64/21), zgodnie z którą uczelnia kontynuuje działalność Wydziału Teologii Katolickiej Uniwersytetu Wrocławskiego. Działalność naukowa, dydaktyczna, wychowawcza i organizacyjna Wydziału oparta jest na Kodeksie Prawa Kanonicznego i Konstytucji Apostolskiej Sapientia christiana z 15 kwietnia 1979 r. oraz na innych aktach prawnych wydanych przez Stolicę Apostolską, których przedmiotem jest działalność wyższych szkół kościelnych. Podstawę prawną działalności Wydziału stanowi Konkordat podpisany 28 lipca 1993 r. między Stolicą Apostolską a Rzecząpospolitą Polską (ogłoszony przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej 23 lutego 1998 r. w Dz. U. Nr 51, poz. 318). Na podstawie umowy z 1 lipca 1999 r. zawartej między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Konferencją Episkopatu Polski (Dz. U. Nr 63, poz. 727) w zakresie praw studentów działalność Wydziału objęta jest przepisami ustawy z 27 lipca 2005 r. – Prawo o szkolnictwie wyższym (Dz. U. Nr 164, poz. 1365 z późniejszymi zmianami). W związku z postanowieniem zarządzenia Nr 3 Ministra Edukacji Narodowej z 31 stycznia 1996 r. w sprawie stwierdzenia uprawnień do nadawania stopni naukowych (MP Nr 22, poz. 174) Wydział jest uprawniony do nadawania stopni naukowych doktora i doktora habilitowanego od 1990 r.
Papieski Wydział Teologiczny we Wrocławiu jest uczelnią jednowydziałową. Na podstawie decyzji Nr 3 Ministra Edukacji Narodowej z 16 lutego 2000 r. ma uprawnienia do prowadzenia jednolitych studiów magisterskich na kierunku teologia. Oferuje studia stacjonarne z cyklem nauczania dla świeckich trwającym 5 lat (10 semestrów) i cyklem nauczania dla alumnów seminariów duchownych trwającym 6 lat (12 semestrów) oraz pięcioletnie studia niestacjonarne dla świeckich – (10 semestrów). Absolwenci uzyskują tytuł: magister teologii z przygotowaniem pedagogicznym. Kontynuację kształcenia umożliwiają studia doktoranckie. Uczelnia proponuje także studia podyplomowe. Powołane Studium Języków Biblijnych i Nowożytnych prowadzi lektoraty języków nowożytnych i biblijnych zarówno dla studentów Wydziału, jak i osób spoza uczelni. W 2009 r. zainicjował działalność Uniwersytet Trzeciego Wieku przy Papieskim Wydziale Teologicznym we Wrocławiu.
W powojennej historii wrocławskiego wydziału teologicznego pierwsze egzaminy magisterskie i licencjackie zaczęto przeprowadzać od roku 1971, zaś pierwsza publiczna obrona doktoratu odbyła się 16 czerwca 1976 r. Do końca roku akademickiego 2011/2012 nadano 5485 tytułów magistra teologii i 821 licencjatów rzymskich. Stopień naukowy doktora uzyskało 239 osób. Do tego czasu przeprowadzono 50 kolokwiów habilitacyjnych.
Papieski Wydział Teologiczny we Wrocławiu prowadzi także własne wydawnictwo, które do końca roku akademickiego 2010/2011 opublikowało w serii Rozprawy Naukowe – 86 pozycji, w serii Sympozja i Sesje Naukowe – 22 pozycje, w serii Rozprawy Naukowe i Opracowania Katedry Prawa Kanonicznego – 6 pozycji, w serii Colloquia Wratislaviensia – 6 pozycji i w serii Wykłady – 7 pozycji. Ponadto ukazują się czasopisma naukowe: "Colloquium Salutis. Wrocławskie Studia Teologiczne" (1969–1993), "Wrocławski Przegląd Teologiczny" (od 1993 r.), "Perspectiva. Legnickie Studia Teologiczno-Historyczne" (od 2002 r.), "Świdnickie Studia Teologiczne" (od 2004 r.) oraz "Studia Salvatoriana Polonica" (od 2007 r.).
Nieprzerwanie od 1971 r. wrocławski wydział teologiczny przygotowuje pod koniec sierpnia Wrocławskie Dni Duszpasterskie, natomiast w listopadzie Koło Teologiczne Studentów organizuje Ogólnopolskie Forum Młodych (od 1985 r.). Cykliczne sympozja uzupełniają konferencje i sesje naukowe podkreślające ważne dla Kościoła i regionu wydarzenia. Uczelnia współorganizuje imprezy kulturalne propagujące myśl teologiczną, takie jak cykliczne spotkania połączone z muzyką "Wieczory Tumskie", Dni Kultury Chrześcijańskiej. Papieski Wydział Teologiczny we Wrocławiu sprawuje opiekę nad Chórem Archidiecezji Wrocławskiej Pueri Cantores Wratislavienses.